Ile partii jest w polskim parlamencie?

Patryk Wachowiec
Fundacja CADR

Łukasz Borchmann
Fundacja CADR

Na łamach pisma „Decyzje” Mikołaj Jasiński zajął się modelowaniem przestrzeni ideologicznej polskich partii ex-post, w oparciu o decyzje parlamentarne [1]. Swój projekt zrealizował w koncepcji ideologii powstającej w działaniu i zakładając, że „podmioty polityczne, głosując zgodnie, dają wyraz bliskości, zaś niezgodnie – dystansu ideologicznego (politycznego)”.

Zainspirowani wspomnianym tekstem oraz treścią artykułu Analyzing the US Senate in 2003: Similarities, Networks, Clusters and Blocs [2] dokonaliśmy analizy wszystkich głosowań jakie miały miejsce w bieżącej kadencji Sejmu, skupiając się na indywidualnych posłach. Efekt naszej pracy prezentują poniższe wykresy.

Odległości między posłami oddają różnice między ich zachowaniami podczas 1 835 dotychczasowych głosowań (23 posiedzenia do 29 sierpnia 2016) – im większa odległość, tym bardziej różniły się decyzje parlamentarzystów.

Uwzględniono jedynie posłów wykonujących mandat podczas całej kadencji, zaś dla obliczania podobieństwa w każdej parze – tylko te głosowania, podczas których dwu posłów było obecnych i nie wstrzymali się od głosu.

Typologia głosowań Sejmu

Dyskusyjnym jest, czy w analizie uwzględniać należy wszystkie głosowania – niezależnie od ich „ciężaru gatunkowego” – dlatego skategoryzowaliśmy je w oparciu o poniższą typologię. W dotychczasowym piśmiennictwie nie zajmowano się podziałem głosowań podejmowanych przez Sejm, więc niniejsza propozycja – pomimo, że z punktu widzenia logiki spełnia kryteria zupełności – z uwagi na subiektywny charakter może nie wykazywać cech rozłączności. W oparciu o wyróżniane w doktrynie prawa konstytucyjnego funkcje Sejmu [3] wyróżniono głosowania:

1. Ustawodawcze – związane bezpośrednio ze stanowieniem aktów prawnych w formie ustawy
   1. Od I czytania projektu ustawy do głosowania poprzedzającego przyjęcie całości projektu – w tym kwestie poprawek, niezwłocznego przystąpienia do kolejnego czytania, odrzucenia projektu ustawy w całości
   2. Nad przyjęciem całości projekt ustawy – tzw. głosowania „ostateczne”
   3. Nad uchwałą Senatu w sprawie ustawy – dotyczy odrzucenia poprawek do ustawy uchwalomnej przez Senat
2. Kreacyjne – związane bezpośrednio z uprawnieniami Sejmu do powoływania i odwoływania innych konstytucyjnych lub ustawowych organów oraz osób wchodzących w ich skład; dotyczą: Rady Ministrów (głosowanie nad wotum zaufania po exposé premiera, udzielenie wotum nieufności ministrom), Instytutu Pamięci Narodowej, Krajowej Rady Prokuratury, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa, Narodowego Banku Polskiego, Rady Mediów Narodowych, Rady Polityki Pieniężnej, Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu, Urzędu Komunikacji Elektronicznej
3. Kontrolne – związane m.in. z instytucją komisji śledczych lub przyjmowaniem informacji Prezesa Rady Ministrów bądź ministrów
4. Wewnętrzne – związane ze sprawami organizacji Sejmu, komisji sejmowych, uchwał i rezolucji parlamentu, zagadnień proceduralnych w toku posiedzenia, jak i odpowiedzialności posłów
   1. Dotyczące organów Sejmu (poza komisjami) i jego organizacji – wybór Marszałka Sejmu, ustalenie liczby i wybór wicemarszałków, wybór posłów-sekretarzy
   2. Dotyczące komisji sejmowych – zmiana składu i liczby członków, powoływanie komisji nadzwyczajnych
   3. Dotyczące zmian Regulaminu Sejmu
   4. Dotyczące uchwał i rezolucji – nie mających charakteru normatywnego (np. o nadaniu imienia danemu rokowi)
   5. Dotyczące kwestii proceduralnych podczas posiedzenia – uzupełnienia porządku dziennego, wniosków formalnych (m.in. o zarządzenie przerwy i zwołanie Konwentu Seniorów, o odroczenie posiedzenia, o przeprowadzenie głosowania imiennego)
   6. Dotyczące wyrażenia zgody na odpowiedzialność karną posła

Dysponując tak podzielonymi głosowaniami zasadne jest poddanie analizie poszczególnych kategorii oraz różnych ich kombinacji z osobna.

Pracujemy nad publikacją, w której szerzej omówimy kwestię modelowania przestrzeni ideologicznej oraz użyteczności i interpretacji uzyskanych w ten sposób wyników dla rozumienia sceny politycznej.

Studium przypadku: kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego

W tym miejscu skupmy się na jednym jeszcze zagadnieniu – głosowaniach wyodrębnionych nie ze względu na kategoryzację, ale przedmiot którego dotyczą. Kwestią, którą warto prześwietlić jest sprawa Trybunału Konstytucyjnego. Jak prezentuje się scena polityczna w głosowaniach dotyczących tego organu władzy sądowniczej?

Na powyższym wykresie uwzględniono wszystkie głosowania mające jakikolwiek związek z kwestią sądu konstytucyjnego – dotyczące procesu legislacyjnego nad projektami ustaw regulujących organizację i tryb postępowania przed Trybunałem, odrzucenia poprawek Senatu, projektu ustawy o zmianie Konstytucji RP (zwiększającej liczbę sędziów), wyboru sędziów TK, projektów uchwał o stwierdzeniu braku mocy prawnej uchwał o wyborze sędziów Trybunału przez Sejm VII kadencji, jak i spraw proceduralnych związanych z procedowaniem kwestii dotyczących Trybunału Konstytucyjnego (w tym wniosków formalnych w toku pracy Sejmu).

Przynależność do klubu lub koła poselskiego na ostatni analizowany dzień. Odległość euklidesowa między punktami odpowiada odległości wynikającej z macierzy niepodobieństwa po zastosowaniu skalowania wielowymiarowego metodą SMACOF.