Patryk Wachowiec
Fundacja CADR
Łukasz Borchmann
Fundacja CADR
W toku analizy orzeczeń sądowych związanych z działalnością Fundacji, jeden z naszych ekspertów natrafił na niepokojąco częste błędy w anonimizacji orzeczeń. O ile dane osobowe w postaci imienia i nazwiska osób biorących udział w postępowaniu są anonimizowane w stopniu wystarczającym, o tyle nierzadko zdarza się, że adresy mailowe stron, NIP, KRS a nawet ich numery telefonów są ogólnodostępne. Sporadycznie problem przecieków dotyczy także numerów PESEL czy ksiąg wieczystych.
Prowadzi to do niedopuszczalnej sytuacji, w której w zasadzie każdy, bez większej trudności może uzyskać dane stron, np. poprzez dostęp do ich profili na różnego rodzaju portalach społecznościowych (w niektórych z nich istnieje możliwość wyszukiwania osób na podstawie numeru telefonu lub adresu poczty elektronicznej).
Numer telefonu do warsztatu i wulkanizacji podany na Allegro to [anonimizacja Fundacji]. E. C. korzystała z telefonu komórkowego o nr [anonimizacja Fundacji], w sprawach służbowych…
A. F. wysłała do nieustalonego mężczyzny sms’a, w którym podała nr telefonu M. R. z informacją, iż świadczy ona usługi seksualne („(…) podaje ci nr [anonimizacja Fundacji] baw się dobrze”).
R. M. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty (…) Do potwierdzenia przelewów posłużyły jednorazowe kody sms wysłane na numer telefonu komórkowego powoda [anonimizacja Fundacji].
Z akt sprawy wynika, iż o godz. 20.26 miało miejsce jedno połączenie trwające 14 sekund z numeru telefonu należącego do M. C. (1) ([anonimizacja Fundacji]) na numer telefonu oskarżonego…
Z jego wyjaśnień wynika, iż w dniu zdarzenia już jadąc autobusem razem z współoskarżonym P. W. postanowili pobić pokrzywdzonego (…) telefonu oskarżonego tj. [anonimizacja Fundacji].
Skarżące, na dowód świadczenia pracy przez P. A., przedłożyły do akt sprawy: (…), dwa maile wysłane z adresu [anonimizacja Fundacji] podpisane przez syna pracodawczyni M. B.
Zainteresowana A. G. od dnia 1 października 2011 roku prowadzi również pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (…) z siedzibą w M. ul. (…) lok. 21, adres poczty elektronicznej: [anonimizacja Fundacji].
Prokurator Prokuratury Rejonowej w Piszu oskarżył K. M. (…) Po całym zdarzeniu, jeszcze tego samego dnia B. P. (1) otrzymała od oskarżonego SMS z numeru [anonimizacja Fundacji]…
Wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 13 maja 2015 r. o sygn. akt III W 1211/14 uznano B. G. za winną (…) numeru użytkowanego przez obwinioną ([anonimizacja Fundacji])…
Jest to tym bardziej niepokojące, że dla zapobiegnięcia części wycieków wystarczyłoby zastosowanie nieskomplikowanych wyrażeń regularnych i tak np.:
w próbie orzeczeń pozwala odnaleźć kilkaset numerów telefonów komórkowych, które powinny były ulec anonimizacji.
Jawność orzeczeń sądowych jest pochodną zasady jawności postępowania zagwarantowanej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (EKPCz). Rozciąga się ona nie tylko na strony i uczestników postępowania (jawność wewnętrzna), ale również w stosunku do osób trzecich (jawność zewnętrzna). W tym drugim znaczeniu, jawność orzeczeń sądowych wspiera prawo obywateli do informacji o działalności organów władzy publicznej (art. 61 Konstytucji RP).
Problematyka anonimizacji orzeczeń sądowych nie doczekała się do tej pory regulacji na poziomie aktu normatywnego. O ile w poprzedniej kadencji Sejmu doszło do uchwalenia ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych [p.u.s.p. – dop. autora] oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 2544/VII kadencja), której przepisy przewidywały m.in. dodanie do p.u.s.a. art. 175d i 175e – przyznając tym samym Ministrowi Sprawiedliwości:
- zadanie administrowania systemem teleinformatycznym, w którym prowadzony jest zbiór orzeczeń, jak i udostępnianie go,
- kompetencję do wydania rozporządzenia określającego w szczególności kategorie spraw i rodzaje orzeczeń, podlegających obowiązkowemu udostępnieniu oraz sposób i tryb ich anonimizacji i udostępniania,
to jednak nie weszły one w życie na skutek skorzystania przez Prezydenta RP z możliwości złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie ustawy w ramach tzw. kontroli prewencyjnej. W wyroku z dnia 14 października 2015 r. (sygn. Kp 1/15), Trybunał uznał niezgodność niektórych z przepisów z Ustawą Zasadniczą.
Tym samym, w obecnym stanie prawnym, zagadnienie anonimizacji orzeczeń sądowych uregulowano w aktach wewnętrznych sądów, mających formę zarządzeń prezesów.
W 1995 r. Andrzejowi K. zostało przydzielone spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu w budynku należącym do Spółdzielni Mieszkaniowej w Busku-Zdroju, dla którego prowadzona była przez Sąd Rejonowy w Busku-Zdroju księga wieczysta [anonimizacja Fundacji].
Odwołujący podał, że Pan P. prowadzi działalność gospodarczą (…) Firmie został nadany numer nip [anonimizacja Fundacji] oraz numer regon [anonimizacja Fundacji]. Właścicielem firmy jest B. P.
Przedstawiona sprawa przecieków danych osobowych budzi poważne wątpliwości z uwagi na możliwe naruszenie jednego z fundamentalnych praw – prawa do prywatności. Z tego względu niniejszą publikację wraz z listą wadliwie zanonimizowanych orzeczeń przekażemy Ministrowi Sprawiedliwości, Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, jak i stowarzyszeniom sędziowskim.
W tym miejscu rodzi się ponadto pytanie o możliwość żądania przez poszkodowanych stosownego odszkodowania i zadośćuczynienia za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej. Każdy z przypadków winien być oceniany indywidualnie, niemniej nie można wykluczyć, że przynajmniej część z osób, których dane osobowe zostały ujawnione, będzie wystarczająco zdeterminowana by o swoje prawa walczyć przed sądem.
W temacie dostępności orzeczeń sądowych warto zapoznać się także z obszernym raportem Michała Jagielskiego i Marka Niedużaka.